Nieznane Oblicza Hinduizmu – wystawa we Wrocławiu

Uroczyste otwarcie wystawy
Dnia 14 maja – podczas ogólnopolskiej Nocy Muzeów – rozpocznie się  o godz. 18:00 impreza „Muzyka znad Gangesu”, uroczyście otwierająca wystawę.  Wernisaż zaszczyci swoją obecnością Ambasador Indii, Pan Deepak Vohra. Gwiazdą wieczoru będzie prof. Subhendu Ghosh, śpiewak klasycznej muzyki hindustańskiej oraz folkowej z Bengalu Zachodniego. Ponadto goście będą mieli okazję skosztować indyjskich przystawek i słodyczy oraz zobaczyć występ tańca. Będą również malowane henną mehendi – tradycyjne ornamenty zdobiące ciało.

O wystawie
Większości z nas hinduizm kojarzy się z wiarą w reinkarnację, w wielorękich bogów oraz ze świętymi krowami i rzeką Ganges. Być może też z chudymi joginami, kobietami ubranymi w kolorowe sari, z czerwoną kropką na czole oraz hałaśliwymi procesjami, które widzieliśmy w telewizji. Jednak sam hinduizm nie jest ani szablonowy, ani jednorodny. Ma bardzo różne oblicza, których nie znamy lub nie rozumiemy. Religioznawstwo klasyfikuje go jako jedną z głównych religii na świecie. Stwierdzenie takie jest jednak bardzo mylące, gdyż – jak zauważył specjalista w tym zakresie J. L. Brockington – jest to raczej niehomogeniczny konglomerat różnych nurtów i wierzeń. Trudno jest też wskazać wspólny mianownik, który dotyczyłby wszystkich religii określanych mianem hinduizmu. Wspomniany uczony w pracy poświęconej temu fenomenowi zajmuje się również buddyzmem, gdyż zarówno historycznie, jak i filozoficznie trudno jest oddzielić od siebie wzajemne wpływy tych dwóch wielkich religii, powstałych na terenie Indii.
Tym, co przede wszystkim będziemy tu rozumieć pod pojęciem hinduizmu są wierzenia, które zaczęły nabierać coraz większego znaczenia od czasu epoki Magadhy (VI – IV w. p. n. e.), powoli wypierając wcześniejszy braminizm wraz z jego silnym naciskiem na rytuały ofiarne. Nowa religijność miała charakter egalitarny i opierała się na rozwoju bhakti, czyli emocjonalnego związku z bóstwem. Dziś obejmuje przede wszystkim trzy główne kulty: wisznuicki (poświęcony bóstwu Wisznu), śiwaicki (z Śiwą w centrum) i śaktyjski (uznający żeńską zasadę wraz z jej przejawieniami w postaci różnych bogiń za ostateczną rzeczywistość).
Prezentowane na wystawie zbiory ukazują hinduizm w jego różnych wymiarach, także tych mniej znanych przeciętnemu Polakowi. Pozwalają zetknąć się z podstawowymi praktykami, poglądami, obrzędami i szczegółami dnia powszedniego.
Autorzy ekspozycji podzielili wystawę na cztery działy: literatura, rytuały, sztuka oraz życie codzienne, podejmując zarazem próbę zaprezentowania tradycji, która trwa i rozwija się na subkontynencie indyjskim od tysięcy lat.

Literatura
Wierzenia Hindusów zakorzenione są w bardzo starej, sanskryckiej literaturze, takiej jak Wedy, Ramajana i Mahabharata. Na tysiącach ich stron przedstawione są nie tylko barwne historie bóstw i herosów, ale również pogląd na stworzenie i przeznaczenie, życie po śmierci oraz ścieżkę pobożności i zbawienia. Wyłożono tam również prawo, organizację państwa, wiedzę dotyczącą ekonomii, medycyny, astronomii oraz praktycznie każdego aspektu życia.
Wśród eksponatów wystawy znajdują się zarówno indyjskie oryginały, jak również zachodnie oraz polskie przekłady, komentarze i interpretacje.
W skład ekspozycji wchodzą książki prezentujące literaturę religijną w języku hindi, bengalskim i sanskrycie (m.in. Śri Ramaczaritamanasa Tulsidasa – duże, zdobne wydanie z ilustracjami – czy Śri Wisznupurana w sanskrycie), jak również ilustrowane bajki dla dzieci w języku hindi o tematyce mitologicznej.

Rytuały
Hinduizm to przebogata obrzędowość. Rytuały i sakramenty ściśle związane są z kalendarzem księżycowym, a nierzadko kapłan-bramin wyznacza ich termin na podstawie dokładnych obliczeń astrologicznych.
Autorzy ekspozycji starają się pokazać najciekawsze święta i ceremonie, bóstwa oraz przedmioty liturgiczne. Na wystawie prezentowane są figurki bóstw z gipsu, drewna i mosiądzu (przedstawiające m.in.: Krysznę, Śiwę, Saraswati, Durgę, Lakszmi, Ganeśa), przedmioty liturgiczne do ceremonii ofiarnej arati oraz mosiężne jantry (graficzne formy bóstwa).
Prezentowane na wystawie formy sytuują się na pograniczu rzemiosła użytkowego i sztuki sakralnej.

Sztuka
Na całym świecie ludzie kochają piękno, ale sztuka Indusów należy do jednej z bardziej wysublimowanych. Niestety wiele ze starych arcydzieł zostało zniszczonych lub wywiezionych z Indii. Na szczęście wciąż żywe są niektóre dawne tradycje artystyczne i rzemieślnicze. Wystawa pokazuje nie tylko sztuki plastyczne, takie jak rzeźba, malarstwo i architektura, ale również sceniczne, takie jak teatr i taniec.
Zwiedzający zobaczą tu mosiężne i drewniane figury zwierząt, malarstwo z Radżasthanu (stan położony w północno-zachodnich Indiach), orijskie (Orissa, wschodnie wybrzeże Indii) oraz inne obrazy o tematyce religijnej i świeckiej. Niezwykle ważną rolę odgrywają w tym dziale fotografie prezentujące architekturę sakralną oraz filmy przedstawiające rożne style tańca i rodzaje teatru.
Zaprezentowane są tu także stroje do tańca bharatanatyam i odissi, jak również biżuteria: współczesna i tradycyjna (głównie srebrna w stylu etnicznym).

Życie codzienne
Obserwując życie codzienne hinduistów odnosi się nieodparte wrażenie, że sacrum nieustannie przenika ich dzień powszedni. Od porannej kąpieli, poprzez sposób ubierania się i przygotowania posiłku, aż po wieczorną modlitwę i medytację.
Wśród eksponatów na szczególną uwagę zasługują zwłaszcza bogato zdobione elementy wystroju wnętrz: meble – wykańczane mosiądzem komody i szkatuły z drzewa shisham, alabastrowe stoliki inkrustowane kamieniami półszlachetnymi – czy przedmioty kuchenne, jak srebrna grawerowana zastawa składająca się z tacy, 2 misek, szklanki i łyżki. Z mniejszych form można odnaleźć mosiężne wazony i donice zdobione kamieniami półszlachetnymi (lapis lazuli) oraz narzędzia, sprzęty gospodarstwa domowego i przybory kuchenne (wok, tarka do kokosa), jak również przyprawy charakterystyczne dla kuchni indyjskiej, szczególnie takie jak czili, szafran, kurkuma, cynamon, kumin (kminek), asofetida, liście curry, czy kardamon. Sprawdzały się one nie tylko w kuchni, lecz również używane były w wielu religijnych rytuałach, czy jako lekarstwa, afrodyzjaki i dodatek do perfum.
Ponadto na wystawie znalazły się narzuty, stroje oraz obuwie damskie, męskie i dziecięce  (także okazjonalne, np. ślubne).
Na szczególne uznanie zasługują zaprezentowane na wystawie koszule khadi (znane również pod nazwą khaddar), ręcznie tkane z ręcznie wyrabianej przędzy (w postaci mocno nakrochmalonej, naturalnej bawełny lub jedwabiu). Ich produkcję zainicjował Mahatma Gandhi i po dziś dzień w Indiach istnieje tradycyjny ruch”Khadi”, zachęcający Hindusów do noszenia ubrań wytwarzanych przez rodzimych producentów. Początkowo związany był on z programem politycznym Indusów walczących o niepodległość i miał na celu przede wszystkim zapewnienie zatrudnienia bezrobotnym mieszkańcom wsi indyjskich. Obecnie jest zaś symbolem narodowym i nawet flaga Indii wykonana jest z materiału tego typu. Ponadto odzież i materiały khadi zyskały uznanie na całym świecie, ze względu na ręczne wykonanie, trwałość oraz ekologiczną postać.

Imprezy towarzyszące
Nie wszystko da się zobrazować za pomocą eksponatów, dlatego naturalnym uzupełnieniem wystawy będą prelekcje, warsztaty oraz pokazy. W cotygodniowych, wyodrębnionych blokach tematycznych zaprezentujemy m.in.: jogę, sztukę indyjską, taniec, muzykę, styl walki kalarippajattu, kuchnię bramińską, literaturę. Nie zabraknie również spotkań podróżniczych, poświęconych świętym miejscom hinduizmu i innym barwnym obrazom życia toczącego się na Półwyspie Indyjskim.

Festiwal Nurtów Hinduistycznych „Mantra”
Dnia 14 sierpnia (niedziela) odbędzie się finisaż wystawy, podczas którego zaprezentowane zostaną rozmaite nurty religijności indyjskiej obecne w Polsce od wielu lat. Impreza rozpocznie się o godz.12:00 agnihotrą, czyli ofiarą ogniową. Na dziedzińcu Muzeum będą rozstawione namioty, w których poszczególne organizacje hinduistyczne przedstawią własne praktyki religijne. Oficjalne prezentacje odbywające się na scenie będą przeplatane występami artystów. Ponadto odwiedzający będą mieli okazję spróbować indyjskich potraw.

Miejsce wystawy:
Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu
ul. Traugutta 111/113
50-419 Wrocław
http://www.muzeumetnograficzne.pl/

Czynne:
Poniedziałek: nieczynne
Wtorek – środa : 10:00 – 16:00
Czwartek: 9:00 – 16:00
Piątek – niedziela : 10:00 – 16:00

KONTAKT:
Instytut Studiów Azjatyckich
ul. Mydlana 3
-502 Wrocław

Dyrektor Aneta Krejczy
505-056-776
anetakrejczy@o2.pl

Wicedyrektor Anna Lachowicz – Tomczyk
606-913-810
arghorth@gmail.com

Wicedyrektor Lesław Jakub Paździor
691 033 839
kuba.pazdzior@gmail.com